De rijzende sterren van De Reynaert

Tijdens zijn auteursresidentie in De Reynaert in Tielt werd dichter Etienne Colman voor twintig jonge leeuwen en leeuwinnen geworpen. De vierde- en vijfdejaars van zes verschillende beroepsklassen hadden er niet om gevraagd om gedurende 20 uur met een dichter samen te werken. Lees hier hoe hij die uitdaging tot een goed einde heeft gebracht.

Ogen vol ongeloof

Eind januari 2024 ging ik gedurende zes woensdagvoormiddagen aan de slag met twintig leerlingen van 4 Hout, 4 Elektriciteit, 4 Zorg & welzijn, 5 Binnenschrijnwerk & interieur, 5 Preventief onderhoud machines & installaties, en 5 Basiszorg en ondersteuning. Toen ik hen uitlegde dat we samen een boek gingen schrijven, een boek met gedichten nog wel, keken ze me aan met grote ogen van ongeloof. Het wantrouwen was niet gering. De eerste vereiste was het vertrouwen te winnen van de leerlingen, wat niet vanzelfsprekend was. Met allerlei oefeningen maakte ik hen vertrouwd met begrippen als vers, strofe, enjambement, metrum, rijm, enzovoorts.

Het eerste gedicht dat ze zelf samen maakten, was een doorschuifgedicht. Ik gaf aan elke leerling een blad met een verschillend openingsvers. Zij schreven het volgende vers van het gedicht. Dan werd het blad doorgegeven. Het resultaat was een reeks frisse gedichten waaraan iedereen had meegewerkt. Het resultaat gaf hen vertrouwen. Als volgende opdracht liet ik hen elk apart een gedicht schrijven rond kleuren. Ik gaf hen als leidraad een blad met daarop de kleurensymboliek.

Brug tussen generaties

Het topmoment van deze residentie was een uitstap naar woonzorgcentrum Deken Darras. Vooraf hadden we een aantal vragen opgesteld die we aan de bewoners van het woonzorgcentrum zouden stellen. De leerlingen luisterden naar de levensverhalen van die mensen en maakten notities. Daarna verwerkten we die tot gedichten.

De teksten klaar, keerden we terug naar het woonzorgcentrum en de leerlingen lazen hun gedichten voor aan de bewoners. Misschien was het voor het eerst dat deze leerlingen zagen welk effect hun zelfgeschreven teksten hadden op een publiek. Dat maakte indruk, zag ik, zowel bij de leerlingen als bij de bewoners.

Maar liefst vijf leerlingen volgden spontaan zijn voorbeeld en declameerden nogmaals hun gedicht voor de hele zaal. Voor velen zal dat een onvergetelijk moment zijn vol warmte en dankbaarheid. Ik citeer directeur Kristof Lannoo: “De leerlingen hebben duidelijk hun comfortzone verlaten. Poëzie slaat hier een brug tussen generaties.”

Poëzieparcours op school

Elke sessie las ik één of twee gedichten voor. Ik gaf voortdurend individuele feedback, wat de leerlingen erg apprecieerden. Elke leerling apart aandacht schenken en aanmoediging geven zijn essentieel. Ook oefenden we geregeld op het lezen van hun gedichten. Dat was niet altijd gemakkelijk, maar met vallen en opstaan slaagden we in ons opzet.

Naast het toonmoment in het woonzorgcentrum organiseerden we ook nog een toonmoment op school. We stippelden een poëzieparcours uit: op vijf locaties in de school zaten telkens drie à vier leerlingen. Alle klassen van de eerste graad kwamen langs en ‘mijn’ dichters stelden zich voor en lazen hun gedichten.

Mijn auteursresidentie kon alleen slagen dankzij de actieve medewerking van gemotiveerde leerkrachten en directeur. En de leerlingen? De bundel die we samen maakten, ‘Rijzende sterren van De Reynaert’, heeft de leerlingen doen geloven in zichzelf. Twintig jonge West-Vlamingen met verschillende achtergronden deden wat ze nooit voor mogelijk hadden geacht en voelden zich gewaardeerd. Deze rijzende sterren van de Reinaert werden sterkere mensen.