10 tips voor sterke leescompetenties

Op onze website kun je auteurs zoeken op basis van verschillende onderwijsthema’s of sleutelcompetenties in het (secundair) onderwijs. Om je te helpen bij de zoektocht naar de juiste auteur om over een bepaald thema te vertellen, lichten we telkens enkele auteurs uit die daar een lezing over geven. In dit geval voegen we daar ook 10 concrete tips van leerkrachten en auteurs aan toe.

Leescompetentie

Onder leescompetentie verstaan we de motivatie, kennis en vaardigheden om teksten te kunnen lezen, begrijpen en waarderen. Lezers zijn literair competent als ze belevend, interpreterend, beoordelend en met narratief begrip kunnen lezen. Goed kunnen lezen is met andere woorden meer dan technisch kunnen ontcijferen wat er staat. Het gaat ook over begrijpend lezen, kritisch denken en vooral: leesplezier.

Maar hoe stimuleer je de leescompetentie van kinderen en jongeren? Naast je eigen aanpak als leerkracht kan een lezing van een enthousiaste auteur net dat duwtje in de rug geven om leerlingen te motiveren. Daarom vroegen we aan enkele leerkrachten en auteurs hoe zij de leescompetentie van leerlingen versterken via auteurslezingen.

Poëzie voor kinderen - Floortje Debacker

Els Plessers en Lena Heynen van de lerarenopleiding kleuteronderwijs aan de Erasmushogeschool in Brussel nodigden auteur Floortje Debacker uit voor een lezing over poëzie in de kleuterklas voor studenten van de tweede bachelor Kleuteronderwijs.

“Floortje is een spontane en enthousiaste spreker. Ze past zich goed aan het doelpubliek van hogeschoolstudenten aan. Op korte tijd geeft ze heel veel voorbeelden van goede kinderpoëzie, waardoor de studenten meteen materiaal hebben om mee aan de slag te gaan. Voor de lezing gaven verschillende studenten aan dat ze niets met poëzie hadden of zelfs alleen slechte herinneringen hadden aan poëzie in hun schoolcarrière. Aan het eind van de lezing hadden ze zelf toch een aantal gedichten gevonden die hen aanspraken en dachten ze enthousiast mee over manieren om er in de klas mee aan de slag te gaan. Kortom, de studenten waren enthousiast en zaten achteraf vol ideeën om met poëzie aan de slag te gaan.”

Op basis van de auteurslezing van Floortje deelt Lena drie tips om via poëzie de leescompetentie te versterken (zie onderaan dit artikel).

🎤 Nodig Floortje uit voor een auteurslezing via haar auteurspagina.

Portretfoto van auteur Floortje De Backer

Jongeren en lezen - Will-Limba Moleka

Pauline Verbeure van KTA Zavelenberg in Sint-Agatha-Berchem nodigde Will-Limba Moleka uit voor een lezing over zijn boek 'Limbaverse'. De doelgroep: leerlingen van de eerste graad secundair die weinig leesmotivatie hebben en het Nederlands vaak niet als moedertaal hebben.

“Will-Limba vertelde veel over zijn schrijf- en illustratieproces en waarom hij boeken is beginnen maken. Hij zocht linken met de leefwereld van de jongeren en vertelde bijvoorbeeld dat hij het knap vond dat de Brusselse jeugd zoveel talen spreekt. Hij had een goed contact met de jongeren en ging heel 'chill' met hen om. Het was leuk dat hij zijn schetsboeken mee had om te tonen en dat alle leerlingen een bladwijzer van hem kregen. Ook liet hij veel ruimte voor vragen en dwong hij op een correcte manier stilte en respect af van de jongeren.”

Op basis van de auteurslezing van Will-Limba deelt Pauline twee tips om de leescompetentie van jongeren te versterken (zie onderaan deze pagina).

🎤 Ontdek hier hoe een auteurslezing van Will-Limba eraan toegaat.

🎤 Nodig Will-Limba uit voor een lezing via zijn auteurspagina.

Groep jongeren in de klas met auteur W.L. Moleka

tieners en boeken - This Is How We Read

Hoe maak je lezers van tieners? Journalist Katrien Elen schreef er een artikel over voor De Standaard. “Weinig zet zo aan tot lezen als een goed gesprek over boeken met medelezers. Het is de reden waarom ik samen met mijn collega’s van het literair collectief This Is How We Read tour langs bibliotheken en culturele organisaties. Anderhalf uur praten over boeken wakkert het leesvuur aan. Maar als je echt aan leesbevordering wilt doen, kun je je niet beperken tot een publiek dat blind de weg kent naar de bibliotheek. ‘Wat als we met vijftien- tot achttienjarigen in gesprek gaan?’ stelde collega (en moeder van drie) Barbara De Munnynck voor. ‘Die staan op het punt om de stap te zetten naar de volwassenenliteratuur, maar amper 17 procent van de vijftienjarigen zou volgens de PISA-resultaten nog graag lezen.’ Al doende gingen we het een en ander begrijpen over hoe jongeren wel en niet te enthousiasmeren zijn rond literatuur.”

Op basis van hun auteurslezingen delen Barbara en Katrien vijf tips (zie onderaan dit artikel).

🎤 This Is How We Read, dat zijn naast Katrien Elen en Barbara De Munnynck ook Eveline Janssens en Kurt Van Gasse. Lees meer over de verschillende lezingopties op de auteurspagina’s van Barbara, Katrien en Kurt.

De vier bloggers van This Is How We Read

Liefde voor klassiekers - Jan Uytendaele

Jan Uyttendaele was leraar aan het H. Maagdcollege van Dendermonde, hoofdlector aan de lerarenopleiding van de Thomas More Hogeschool in Turnhout en praktijklector aan de lerarenopleiding van de Faculteit Letteren van de KU Leuven. Jan is gepassioneerd door de canon van de Nederlandse literatuur, die bedoeld is als leidraad voor leerkrachten, leesclubs, bibliothecarissen, uitgevers en lezers. Aangezien de auteurs van die canon allemaal overleden zijn, ziet Jan het als zijn missie om hun werk te promoten en ervoor te zorgen dat ze vandaag nog altijd gelezen worden.

Jan biedt twaalf verschillende lezingen aan, die zijn ingedeeld in drie reeksen rond hetzelfde thema:

  • Helden of schurken? Middeleeuwse verhalen in nieuw perspectief.
  • Gewijde maagden of gewaagde meiden? Vrouwen in de middeleeuwse cultuur en literatuur.
  • Onsterfelijke jeugdschrijvers.

Elke reeks vormt een geheel, maar een aparte lezing uit een van de drie reeksen is altijd mogelijk. In elke lezing streeft hij naar een evenwicht tussen aandacht voor de literair-historische context én voor de actuele betekenis van het werk.

Jan biedt heel veel leermiddelen aan via KlasCement (inloggen verplicht).

🎤 Nodig Jan uit voor een auteurslezing via zijn auteurspagina.

Jan Uyttendaele

passie voor strips - Kurt Morissens

Kurt Morissens is al meer dan twintig jaar professioneel actief in de stripwereld en houdt ervan om de complexe stripgeschiedenis toegankelijk en levendig te brengen. Of hij nu voor een klas vol nieuwsgierige kinderen staat of een zaal toespreekt vol stripfans, hij weet zijn publiek altijd te boeien. Zijn lezingenaanbod is heel breed:

  • De geschiedenis van de strip: Van de eerste krantenstrips tot moderne graphic novels, met veel beeldmateriaal én tastbare voorbeelden.
  • Censuur in strips: Een lezing die het debat opent over vrijheid van meningsuiting, opvoeding en maatschappelijke normen.
  • De graphic novel: Wat maakt dit genre zo literair en geliefd bij jongeren en leerkrachten? Kurt duidt, definieert én inspireert.
  • Geschiedenis in strips: Hoe beeldverhalen ons helpen het verleden te begrijpen – ideaal voor educatieve settings.

🎤 Nodig Kurt uit voor een auteurslezing via zijn auteurspagina.

Kurt Morissens

10 tips voor sterke leescompetenties

TIPS VAN LENA (POËZIE)

1. Vertrek van het gedicht zelf en zoek het niet te ver.

2. Pas de activiteiten aan het soort gedicht aan (opzeggedicht, filosofisch gedicht, luistergedicht).

3. Stap af van het verplichte voordrachtmomentje en focus meer op taalplezier.

TIPS VAN PAULINE (JONGEREN)

4. Maak de leerlingen nieuwsgierig naar wie de persoon is die het verhaal schrijft. “Ik maakte van de auteur een soort van BV door de leerlingen informatie over hem te laten opzoeken. Omdat het een boek is waarin de auteur veel over zichzelf vertelt, konden de kinderen zich er meer bij voorstellen. Toen de auteur dan ook effectief plots in het schoolgebouw stond, vonden de leerlingen dit echt wauw!”

5. Verlaag de drempel door zelf eerst enthousiast voor te lezen uit het verhaal. Sta bewust stil bij woorden waarvan je denkt dat ze moeilijk zijn of geef er tijdens het voorlezen een synoniem voor. “Tijdens het voorlezen overdreef ik in intonatie. Daarna vroeg ik andere leerlingen om op dezelfde manier voor te lezen. In het begin vonden ze het wat onwennig, maar nadien staken ze allemaal hun vinger in de lucht om de volgende voorlezer te zijn.”

TIPS VAN BARBARA EN KATRIEN (JONGEREN)

6. Kies boeken op basis van je persoonlijke fascinatie, niet op vermeende interesses van jongeren.

7. Vertel met enthousiasme over wat je zelf leest, dat werkt aanstekelijk.

8. Creëer een veilige omgeving om leesschaamte te doorbreken en leeservaringen te delen.

9.Gebruik gesprekken over boeken als aanleiding voor persoonlijke reflectie en uitwisseling.

10. Benadruk hoe lezen bijdraagt aan persoonlijke groei en een rijker wereldbeeld.

Nog meer onderwijstips

Op onze website vind je heel veel inspiratie rond leescompetentie. Weet je niet waar te beginnen?

- Neem ons stappenplan voor auteurslezingen in de klas door en lees enkele getuigenissen van leerkrachten.

- Lees meer over het project auteursresidenties op school en het boek ‘Creatief schrijven op school’.

- Andere tips, praktijkvoorbeelden en onderwijsthema’s vind je op onze pagina voor leerkrachten.