“Ik schrijf wat ik niet gezegd krijg”

Cultuurcentrum Brasschaat, december 2024. Melissa Giardina modereert een avond met Tülin Erkan, die in 2021 debuteerde met ‘Honingeter’, en Tuly Salumu, die in 2023 haar debuut maakte met ‘Bintje’. Een gesprek over dromen, schrijven en leven tussen twee culturen.

“Ik weet niet of ze op voorhand elkaars boek gelezen hebben”, vertrouwt Isabelle van bibliotheek Brasschaat me toe. Op de achtergrond weerklinkt live muziek, terwijl het publiek zich installeert in de zaal van de Ruiterhal, het cultuurcentrum van de gemeente. “Tülin Erkan en Tuly Salumu zijn allebei debutanten en kregen de nodige aandacht in de pers. Het leek ons fijn om hen samen uit te nodigen.”

Even later stopt de muziek en geeft Isabelle een korte introdructie. Daarna geeft ze het woord aan moderator Melissa Giardina. Melissa vraagt de auteurs of het altijd al hun droom was om schrijfster te worden. “Ik wilde dierenarts worden. Of uitgever. Thuis hadden we vooral wetenschappelijke boeken en als kind dacht ik er niet aan schrijver te worden. En aan de universiteit moesten we vooral werk van dode mannen lezen”, lacht Tülin.

Tuly daarentegen vertelt dat ze als kind wel zin had om te schrijven, maar dat het haar op jongvolwassen leeftijd niet meer haalbaar leek. “Gelukkig vind je die drive dan uiteindelijk terug met het ouder worden.”

Pas toen mijn boek af was en de uitgever de lijst recensies opnoemde, begon het me te dagen wat ik gedaan had. Ik had een boek geschreven!

Tülin Erkan
Tülin Erkan en Tuly Salumu
Tülin Erkan en Tuly Salumu
Tülin Erkan en Tuly Salumu

“Maar is dit echt jullie eerste boek?” vraagt Melissa zich af. Tuly: “Eerst wilde ik iets maken over mijn overleden grootvader in Congo, maar ik had op voorhand geen plan.” “Ja”, valt Tülin in. “Bij mij is het begonnen met losse flarden over mijn grootmoeder in Turkije. Opeens vind je een vorm en weet je toch wat je wilt doen.”

“Vanwaar de titels?” wil Melissa weten. “’Bintje’ komt van ‘Tulina Bintu’. Zo heette het eerste vriendinnetje van papa in Kinshasa. Ik ben naar haar vernoemd. Als het boek ‘Bintu’ heet, is er geen Vlaming die dat koopt!“ glimlacht Tuly. “Een honingeter is een vogelsoort die met uitsterven bedreigd is omdat die hun taal aan het verleren is”, zegt Tülin. “Als mensen hun afkomst vergeten, gaat hun taal ook verloren”.

Beide vrouwen lezen een stukje voor uit hun respectievelijke boeken. Melissa: “Ik bespeur een vleug autofictie in jullie boeken, is dat een trend?” “Bij mij zitten alle personages vast in de luchthaven”, zegt Tülin. “Ik baseer me op mensen die ik vaag ken, of types met een bepaalde broek of mensen die een bepaalde handeling doen of hebben. Ik maak collages van mensen, kleine geassembleerde mensen. Er moet vlees aan de personages hangen. Ze moeten tegenstrijdig zijn.” “Ik benoem het boek vaak als autofictie”, beantwoordt Tuly de vraag. “Behalve dan het laatste deel, dat is helemaal verzonnen. Bintje wordt dan zelf mama van een wit zoontje en voelt zich op een bepaald moment helemaal vervreemd van hem. Kijk, ik wil vooral graag schrijven over dingen die in onze maatschappij niet besproken worden. Zo schreef ik twee jaar geleden een column voor De Standaard met als titel ‘De racist in mijn zoon’. Daar heb ik toen veel commentaar op gekregen. Wat betekent gemengde roots hebben of iemand van kleur zijn? Ik ben daar zelf veel mee bezig. Als kind wilde ik zelf zoveel mogelijk op mijn witte klasgenootjes lijken en ik vind het moeilijk dat als volwassene af te leren. Ik wil op zoek naar dat Congolese, maar hier word je continue meegetrokken in het Vlaamse. Na al die tijd kan ik niet helemaal mezelf zijn. Van de Congolese groep maak ik nog veel minder deel uit dan van de Vlaamse groep. Ik maak deel uit van beide groepen, maar sta er wat tussenin. Ik heb als kind geen Swahili geleerd en moet dat leren aanvaarden. Soms doe ik oppervlakkige dingen als Congolees koken om dat te proberen compenseren.

Ik wilde iets van mijn roots overbrengen naar mijn kinderen, maar in het alledaagse leven vind ik daar weinig tijd voor. Dus schrijf ik er maar over. Dan heb ik de tijd om na te denken en dingen uit te zoeken. Het is een soort van nalatenschap aan mijn kinderen.

Tuly Salumu
Tülin Erkan en Tuly Salumu met Melissa
Tülin Erkan en Tuly Salumu signeren
Muziek bij Tülin Erkan en Tuly Salumu

Melissa: “Tülin, op de achterflap van je boek staat: Als mensen me als half omschrijven, voel ik me vooral dubbel. Dat vind ik erg mooi, maar wat bedoel je er juist mee?” Tülin denkt even na. “Ik voel mij niet zo erg Vlaams, maar tegelijkertijd dan ook niet meer Turks. Ik ben er wel oké mee, maar misschien maakt je dat een beetje tot een buitenstaander? Als kind ging ik vaak naar Turkije en werd ik helemaal opgenomen. Als volwassene is die breuk plots heel zichtbaar, want ik heb een Turkse naam, maar kan geen Turks. En dan mag je er eigenlijk niet bij. Ik zoek naar manieren om te verbinden of aan te raken, zo volgde ik bijvoorbeeld Turks in avondles, maar ik sta er toch nog los van. Ik denk dat dat een beetje het gevoel omschrijft, maar dat dat ook niet zo erg is.”

Na het gesprek volgt er een signeersessie en raak ik aan de praat met Cathy. Ze kwam samen met haar mama naar de lezing en kocht een boek van beide auteurs. “Mijn papa is Hongaars en mijn mama is Vlaams. Als ik een glimp Hongaars opvang, ben ik daardoor aangetrokken. Ik ken veel woorden, maar spreek de taal niet. Tülin verwoordt dat zo mooi. Ik heb me altijd anders gevoeld. Een clash van twee culturen. Ik had al een stukje van ’Honingeter’ gelezen, maar nu kan ik niet wachten om de rest van het boek te verslinden!”

Verslag door Bob Van Mol.