Maartje van der Laak

Lezingen

Alle lezingen zijn steeds een actieve combinatie van vertellen en voorlezen. Er worden ook voortdurend vragen gesteld en beelden getoond. De inhoud en vorm van de lezing wordt steeds aangepast aan het doelpubliek en de wensen van de organisator.

• Heksenhetze. Eerherstel voor slachtoffers van de heksenwaan.

Heksenclichés uit onze sprookjes zoals bezems en punthoeden duiken op in allerlei vermaak als incarnaties van het kwade. We vinden dat normaal, al houdt dat de beeldtaal van vervolgers in stand die vele honderden onschuldige slachtoffers maakten. Gelukkig groeit internationaal het maatschappelijk bewustzijn over dit historisch onrecht. Ook in eigen regio. Als historica ben ik nauw betrokken bij projecten om eerherstel te verlenen aan slachtoffers van de heksenwaan. Ik voer het historisch onderzoek waarbij ik zowel oude grimoires of toverboeken onderzoek die een inkijk geven in de magische leefwereld van onze voorouders. Daarnaast zoek ik in de archieven naar oude procesverslagen, parochieregisters, vlugschriften ea bronnen om meer te weten te komen over de slachtoffers. Irrationele angsten leidden tot het collectief aanduiden van een zondebok, met zeer gruwelijke gevolgen.

Het geloof in hekserij piekte tijdens een woelige periode waarin oorlogen, religieuze verschillen en hongersnoden de samenleving op de proef stelden. Maatschappijen die door zwaar weer gaan, hebben vaak nood aan een zondebok. In tijden van onzekerheid zijn we vatbaarder voor verklaringen die schijnbaar irrationeel lijken. Vaak komen minderheidsgroepen dan in het vizier als gezamenlijke zondebok. Ik vertrek voor de lezing vanuit stereotypen in sprookjes en onze mondelinge vertelcultuur. We kijken naar de grens tussen feit en fictie en hoe dit al dan niet aanleiding geeft tot een zondebokmechanisme. Het thema van de heksenvervolging is belangrijk om het te hebben over de dynamieken achter stigmatisering en vervolging. Inclusief hedendaagse voorbeelden.

• ‘Het Geheim van de Vlaamse Meesters’ - Lezing voor jongeren

Tijdens de lezing 'Het Geheim van de Vlaamse Meesters' vertelt Maartje kort over de ontstaansgeschiedenis van het boek. Vervolgens neemt ze de jongeren mee op reis doorheen bekende en minder bekende werken van de Vlaamse Meesters, een tocht die voor heel wat avonturen zorgt! De jongeren mogen zelf ook een bestemming uitkiezen, op voorwaarde dat het kunstwerk ook in het boek aan bod komt. Bij dit werk wordt dan langer stilgestaan en uit het desbetreffende hoofdstuk wordt er (expressief) voorgelezen. 

• ‘2031. Het einde van België?’ - Lezing voor jongeren en volwassenen

Deze lezing wordt aangeboden aan zowel jongeren in de derde graad van het secundair onderwijs als aan volwassenen. Er wordt uitgegaan van de denkoefening: stel dat er een ‘sunset clause’ is die de grondwet in 2031 laat uitdoven, welke staatsvorm zou je dan kiezen? Monarchie? Republiek? Welke grondrechten? Welk model van scheiding tussen kerk en staat? Zou je België behouden? En zo ja, in welke vorm? De bedoeling is om de lezer aan de hand van een spannend verhaal te laten nadenken over de toekomst van ons land, over de basisbeginselen van onze democratie en over het belang van mensenrechten. Voor scholen wordt er een educatieve focus gelegd, aangezien veel leerplandoelstellingen passen binnen het onderwerp van het boek. Voor volwassenen wordt de politieke geschiedenis van België overlopen maar hebben we het ook over de rol en waarde van op historische feiten gebaseerde fictie. Daarnaast wordt er nagedacht over het verband tussen wetenschap, politiek en literatuur.

• 'Kan de fantasierijke Victoria samen met de dieren Kasteel Wissekerke redden?' - Lezing voor jongeren

Victoria lijkt een zondagskind. Ze krijgt alles wat ze wil, eet elke dag peperdure chocolade, en droomt dat ze kan vliegen. De bedienden vinden haar te druk en hebben het moeilijk met haar ‘vileine kant’. Alleen dieren lijken haar echt te begrijpen. Wanneer de revolutie in België uitbreekt, wordt haar leven op zijn kop gezet. Ze moet de stad uit, belandt in een geheimzinnig kasteel met mysterieuze bewoners, en sluit er onverwachte vriendschappen. Maar verraad, diefstal, zelfs hongersnood loeren om de hoek. Kan Victoria haar hoogmoed opzij zetten, en het familiejuweel van haar moeder gebruiken om het kasteel te redden? 

Met dit boek is het mogelijk om gesprekken in de klas op gang te brengen. Vragen als ‘Hoe ga je om met mensen die andere ideeën hebben en hoe neem je op een correcte manier beslissingen? Hoe belangrijk zijn een eerlijk debat en correcte verkiezingen?’ Dat zijn basiszaken in onze democratie, maar dezelfde groepsdynamieken komen overal terug, ook in de klas. Ze liggen ook aan de basis van wat Victoria Vilein meemaakt. Dit boek biedt een makkelijker opstapje naar een gesprek over ‘onze democratie’.