Johan De Vriendt
Biografie
Johan De Vriendt (1967) zwerft in zijn jeugd in Tielrode door weiden en velden, door klei en riet naar de oevers van de Schelde en leert daar ontzag voor de natuur en liefde voor zijn geboortestreek. Daar is hij thuis. De plotse verhuizing als gevolg van de scheiding van zijn ouders verteert hij maar moeilijk. Heimwee is zijn deel. In 2000 is hij de eerste bewoner van De Doolen, de gekraakte jongensschool van Doel. In die 'gezellige haard van verzet' vindt hij een nieuwe thuis en begint hij te schrijven aan zijn oeuvre. Een cursus Literaire Creatie aan de Academie van Lier bij Daan Pleumeekers leert hem de finesses van het vak. In 2006 richt hij de Erfgoedgemeenschap Doel & Polder op om de strijd voor het behoud van de streek te versterken, wat resulteert in het Toekomstverbond (2022).
De impact van die strijd op zijn eigen leven heeft geleid tot het literaire non-fictiewerk 'Heimweeën' (Uitgeverij Ertsberg, 2023). Dat is het resultaat van 20 jaar schrijvend verwerken van wat het met een mens doet wanneer zijn vertrouwde woonomgeving drastisch verandert en dreigt te worden vernietigd, zoals dat het geval was met Doel. Het boek kreeg gunstige recensies en haalde de top 10 van beste non-fictiewerken van Knack.
Johan is sinds november 2022 actief op het geklasseerde Hof ter Walle waar hij een levend en lerend heemerf opzet volgens de principes van permacultuur samen met zijn dochter Gitte. Hof ter Walle moet volgens het Toekomstverbond een plek worden waar wordt gewerkt aan een harmonieuze verweving van erfgoed, natuur, landbouw en bewoning. Dat proces zal de basis vormen voor een vervolg op 'Heimweeën' dat zal verschijnen onder de voorlopige werktitel 'Wonderen'.
Lezingen
Wat als je niet terug naar huis kan?
Johan De Vriendt heeft in Doel gewoond en is daar nog steeds betrokken bij de strijd voor het behoud. Het boek 'Heimweeën' is een reflectie op wat het met je doet als de grond onder je voeten verdwijnt. In een tijd waarin onze leefomgeving steeds sneller verandert, is de problematiek van 'heimwee' meer en meer een universeel gegeven.
Heimwee, een dodelijke ziekte?
De auteur laat zien hoe het begrip ‘heimwee’ doorheen de tijd is veranderd en hoe die verandering gepaard is gegaan met een verandering in waarden. Hij beperkt zich tijdens de lezing dan ook niet alleen tot een beschrijving van de problematiek van Doel. Heimwee is een universeel verhaal.
Kan taal de wereld meer bewoonbaar maken?
Johan geeft in zijn lezing aan hoe hij zijn heimwee heeft verwerkt. Woorden vinden was belangrijk. De auteur toont hoe men steeds nieuwe woorden moet vinden om de werkelijkheid te vatten. In de 17de eeuw was dat het woord 'nostalgie' of 'heimwee'. De lezing is een reflectie over taal in zijn brede context. Taal is belangrijk om de wereld te kunnen bewonen. Woorden trachten niet alleen nieuwe inzichten te vatten, maar zijn ook poorten naar vergeten werelden.
'Op verhaal komen' met 'Heimweeën'
De 'weeën' uit de titel roepen het beeld op van (her)geboorte. Pijn en creativiteit horen samen. De term 'heimweeën' is een metafoor. Metaforen verbinden woorden die tot verschillende registers behoren en verruimen de blik op de wereld. Zij zijn bouwstenen van poëzie en geven de kracht om emoties te ballen en op te wekken. Johan hecht tevens veel belang aan liederen. Liederen hebben de kracht om harmonie te bewerkstelligen en te herstellen. Hij hanteert naast poëzie en lied, bij voorkeur de verhalende vorm om heimwee te duiden, want verhalen zijn plekken om meerstemmigheid te tonen. De waarheid is niet zwart-wit. Door het gebruik van een breed gamma aan taalregisters komt een vergeten begrip als heimwee helemaal tot zijn recht. Of hoe verlies je leven kan verrijken.
De lezing duurt anderhalf uur en is opgebouwd als volgt:
- Het verhaal van Johan en zijn dochter (geboren in Doel in 2006). Beiden op zoek naar vaste grond.
- Het verhaal van Doel vroeger en nu en het verhaal van het Levend en lerend heemerf Hof ter Walle dat de rode lijn vormt in 'Wonderen', het vervolg op 'Heimweeën'. Het boek is nog niet af, maar de creatie kan gevolgd worden op johandevriendt.com.
- Hoe is Johan tot de diagnose ‘heimwee’ gekomen? Het begrip ‘heimwee’ van Homeros, over Ovidius, Höfer, Conscience tot vandaag. Wat kan dat betekenen voor de mens van vandaag? Het zoeken naar verankering, verbondenheid is ook het vinden en creëren van plekken van betekenis.
- Hoe kan taal en woord daar bij helpen. Voorbeelden uit het schrijfproces van Johan en uit de literatuur. Johan leest daarbij enkele stukken uit de roman ‘Afscheid van Matjora’ van Valentin Raspoetin en zoekt samen met het publiek naar de betekenis(sen) van het gedicht ‘Alles van waarde is weerloos’ van Lucebert. Beide spelen een bijzondere rol in het boek ‘Heimweeën’. Johan heft al een tipje van de sluier op van het nog te verschijnen boek ‘Wonderen’ en laat daar de kracht van mythen zien.
- Wat kan het voor jou betekenen (interactief). Iedereen heeft wel een verhaal van verlies (naar aanleiding van verhuis, scheiding, veroudering, migratie). ‘Op verhaal komen’ biedt houvast en betekenis en geeft perspectief in het concrete leven in een dolle tijd.
Praktisch
- De organisator voorziet een beamer en scherm.
- De auteur heeft ook een laptop met usb-poort nodig en brengt die indien nodig zelf mee.
- Opstelling publiek: Liefst in een halve kring, maximum drie rijen diep.
- Is er vlakbij de plek van de lezing merkwaardig erfgoed of een plek met betekenis voor het aanwezige publiek of een plek van betekenis die verdwenen is? Dit vraagt de auteur om aan te kunnen pikken bij de leefwereld van het publiek en om de interactiviteit te versterken.
